کول گذاری چاه چیست : قیمت و نحوه انجام

کول گذاری چاه یا طوقه گذاری چاه ، یکی از اقدامات مهم در حفر و تامین استحکام و ایمنی چاه است که لازم است طی حفاری انجام شود .

1 . چرا کول گذاری کنیم؟

ار جمله دغدغه ها و سوالاتی که ذهن کارفرمایان را به خود مشغول می کند این است که اصلا چرا باید چاه را بعد از حفاری کول گذاری کنیم و چه نیازی به این کار است؟ از آنجایی که چاه ها معمولا برای آب یا فاضلاب حفر می گردد در نتیجه رطوبتی دائمی در فضای میله و یا انباره چاه پراکنده می باشد که به مرور به جداره های خاکی چاه نفوذ می کند و باعث ریزش مقطعی و نقطه ای جداره ها می گردد و با توجه یه خاصیت محرک بودن خاک حتی اگر جنس خاک سفت و دژ باشد نیز به مرور رطوبت به داخل آن نفوذ می کند و حتی احتمال قلوه کن شدن تکه های بزرگتر در این نوع جنس خاک اتفاق بیفتد، در کل می توان به این نتیجه رسید که کول گذاری چاه عمر چاه را افزایش می دهد و از آنجایی که حفر چاه هزینه به مراتب بالایی را دارد نگهداری و حفظ چاه حفر شده لازم و مقرون به صرفه می باشد. لازم به ذکر است که طی سال های اخیر ناظران نظام مهندسی در تهران این امر یعنی کول گذاری چاه را اجبار می دانند و جفر چاه بدون کول گذاری را مورد قبول نمی دانند.

2 .  آیا قسمت میله چاه را کول گذاری کنیم یا انباره چاه را؟

بعضی از مقنی ها و یا کارفرمایان برای هزینه و راحتی کمتر پیشنهاد می کنند تا فقط قسمت میله چاه کول گذاری شود و انباره چاه نیازی به کول گذاری ندارد، البته عده ای از آنها نیز بر عکس این قضیه نظر دارند و به کول گذاری فقط انباره اکتفا می کنند.
حال پاسخ کارشناسی و اصولی این است که هیچ کدام از موارد صحیح و جایز نیست و در واقع کول گذاری باید در کل چاه یعنی میله و انباره چاه هر دو انجام گردد. چرا که تحقیقات نشان می دهد ریزش های اتفاق افتاده در سال های اخیر در هر دو قسمت میله و انباری و بیشتر تقاطع حدفاصل میله و انباری ریزش اتفاق می افتد و مسئله اصلی اینجاست که ریزش اتفاق افتاده باعث مسدودی عبور آب و فاضلاب می گردد و چاه سریعا پر و تخریب می گردد. لذا تمامی اقدامات فوق حاصل تفکرات قدیمی می باشد و چند سالی است که منسوخ و غیر قابل قبول می باشد.

3 . کول گذاری میله چاه

حال بعد از حفر چاه سوال اینجاست که چه سایز و ابعاد کولی مناسب برای میله چاه می باشد و متراژ و تعداد آن به چه صورت محاسبه می شود؟ اول از همه باید بدانیم چاه برای چه کاری حفر می شود قطر حفاری لازم برای چاه های فاضلاب معمولا 90 یا 80 سانتیمتر می باشد چرا که بعد از حفر و کول گذاری درب چاه بسته می شود و نیازی به بازدید از چاه کم است و همچنین حجم انباره برای ذخیره مناسب می باشد و نیازی به حفر چاه با قطر زیاد نمی باشد. اما چاه آب بعد از حفر و کول گذاری نیاز به بازدید های متناوب و همچنین لوله گذاری و تعبیه پمپ دارد لذا قطر حفاری چاه آب حداقل می بایست 100 یا 110 باشد تا نیاز های فوق را برآورده کند.

در آخر برای سفارش کول مورد نظر باید این نکته را مدنظر قرار دهیم که قطر کول مورد نظر می بایست حدود ده سانتیمتر از قطر حفاری شده چاه کمتر باشد به فرض مثال اگر قطر چاه کنده شده 90 سانتیمتر باشد قطر کول می بایست 80 سانتیمتر باشد، علت این امر آن است که چاه به صورت دستی حفر شده و صد در صد دارای ناشاغولی ها و پستی بلندی در سطح جداره می باشد و تجربه نشان داده است بادخور ده سانتیمتر یعنی از دو طرف کول هر کدام 5 سانتیمتر تا جداره خاک آن حدود 70 سانتیمتر می باشد.

از سوالات اصلی این است که متراژ و تعداد کول درخواستی را چگونه محاسبه کنیم؟

با یک مثال این مطلب را بیان می کنیم؛ به فرض که از لبه چاه حفاری شده تا کف چاه حدود 15 متر باشد، می دانیم که کول ها نباید به کف چاه بچسبد و با توجه به سایز انباری حفر شده حداقل بین یک و نیم تا دو متر از کف چاه می بایست دیوار چینی به صورتی که تکیه گاهی برای کول های میله باشد و همچنین پایین دیوار ها به صورت سطح شیب دار با ملات ماسه سیمان جهت هدایت آب ها به انباره ها ایجاد گردد. لبه ای ابتدایی چاه نیز می بایست به طول حدود یک متر طوقه چینی شود و گلدانی چاه نصب گردد پس در این مثال کل کول میله سفارشی ما حدود 12.5 متر می باشد و از آنجا که ارتفاع کول ها 25 سانتیمتر می باشد ما تعداد 50 عدد کول میله 70 معادل 12.5 متر طول نیاز داریم.

4 . کول گذاری انباره چاه

با توجه به ابعاد حفر شده انباری سایز کول انباری و همچنین تعداد آن متغیر می باشد، حفر انباره چاه معمولا به صورت مثللثی حفر می گردد چرا که در غیر اینصورت باعث ریزش خاک در حین حفاری می گردد. معمولا برای سایز انباری 50 در 90 مطابق شکل زیر می بایست ابعاد مثلث 1.3 در 1.8 یا 1.8 در 1.8 یا 2.4 در 2.5 باشد و در این صورت کول های انباره به صورت لانه زنبوری مطابق شکل چیدمان می گردند، شایان ذکر است که چیدمان باید به نحوی باشد که فرصت هوازدگی به خاک داده نشود و در جاهایی که کول از دیوار فاصله دارد پر کردن فاصله توسط بلوک سیمانی یا نخاله ضروری است.

نوعی دیگر از کول گذاری مطلوب جالبی استفاده از کول دو تیکه و بلوک ته باز . چیدمان به صورت گنبدی مطابق شکل می باشد، این نوع کول گذاری اجرای به نسبت سخت تر ولی در عین حال کاربردی تر دارد، اجرای سخت آن به این دلیل است که لازمه اینکار درست کردن ملات و دیوارچینی توسط مقنی می باشد اما کارآمدی بالای آن به این دلیل است که دیگر حجم زیادی از انباره توسط کول ها پر نمی شود و ذهکشی بهتر انجام می¬گردد. در این روش که معمولا ابعاد چاه 2 در2 تقریبا مثلثی کنده می شود و در دو طرف چاه به ارتفاع یک تا یک و نیم متر بلوک دو سر باز به صورت خوابیده با ملات اجرا می گردد.(سوراخ های بلوک ها به طرف جداره چاه بوده تا آب را به درستی زهکش کن و مانع از عبور و مرور آب نگردد) و بعد از آن کول انباره دو تیکه یا اصطلاحا کول تخته بر روی آن به صورت گنبدی چیده می شود.

نوعی دیگر از کول ­گذاری مطلوب جالبی استفاده از کول دو تیکه و بلوک ته باز . چیدمان به صورت گنبدی مطابق شکل می باشد ، این نوع کول­ گذاری اجرای به نسبت سخت­تر ولی در عین حال کاربردی ­تر دارد، اجرای سخت آن به این دلیل است که لازمه اینکار درست کردن ملات و دیوار چینی توسط مقنی می باشد اما کارآمدی بالای آن به این دلیل است که دیگر حجم زیادی از انباره توسط کول ها پر نمی شود و ذهکشی بهتر انجام می­گردد.

در این روش که معمولا ابعاد چاه 2 در2 تقریبا مثلثی کنده می شود و در دو طرف چاه به ارتفاع یک تا یک و نیم متر بلوک دو سر باز به صورت خوابیده با ملاتاجرا می­گردد.(سوراخ های بلوک ها به طرف جداره چاه بوده تا آب را به درستی زهکش کن و مانع از عبور و مرور آب نگردد) و بعد از آن کول انباره دو تیکه یا اصطلاحا کول تخته بر روی آن به صورت گنبدی چیده می­شود.